Chcesz ocalić relację z bliską Ci osobą? Pragniesz, aby Wasza komunikacja była zrozumiała? Zastosuj komunikat Ja.
Poniżej opiszę  jak należy tego nauczyć się.

Komunikowanie się jest najskuteczniejszym sposobem poznania drugiego człowieka. Natomiast wysłuchanie kogoś oznacza docenienie jego wartości jako istoty ludzkiej. Większość konfliktów, nieporozumień nie wynika ze złej woli rozmówców. Są one zazwyczaj efektem nieumiejętności skutecznego porozumiewania się.

Komunikacja interpersonalna to zjawisko, które towarzyszy nam od początku życia. Już pierwszy płacz noworodka jest jego komunikatem płynącym w świat, ku drugiej osobie. Interpersonalny –  znaczy właśnie „między ludźmi”.  Człowiek ze swej natury jest istotą „stadną”, żyje we wspólnocie z innymi i potrzebuje innych ludzi. Na co więc należy zwrócić uwagę, chcąc nawiązać relację?

Na pewno ważną kwestią jest kontakt wzrokowy – określa wzajemny stosunek ludzi do siebie, pozytywny bądź negatywny, bliski lub z dystansem. Uważne patrzenie pozwala odebrać istotne informacje o drugiej osobie. Spojrzenia komunikują to, czy jesteśmy uważni i zainteresowani tym, co mówi nadawca. Ludzie, którzy unikają kontaktu wzrokowego, mogą być traktowani jako nieufni, nerwowi, wstydliwi lub niegodni zaufania. Natomiast, Ci którzy potrafią patrzeć w kierunku osoby mówiącej –  są odbierani jako: otwarci, dostępni, przyjacielscy, godni zaufania, szczerzy, odważni.

„Jeżeli pozwolę sobie naprawdę zrozumieć drugą osobę, mogę zostać zmieniony przez ten fakt. Więc jak mówię, nie jest to prosta rzecz, pozwolić sobie samemu zrozumieć jednostkę.”

Carl Rogers

Kolejnym istotnym elementem komunikacji są gesty i poruszanie ciałem. Gestykulujemy po to, by podkreślić wagę słów, coś zaakcentować, pokazać, określić kształt lub rozmiar czegoś. Swobodna, otwarta, adekwatna do treści wypowiedzi gestykulacja podnosi atrakcyjność i skuteczność nadawcy. Gesty odzwierciedlają także stany emocjonalne. Osoba pobudzona, niespokojna będzie wykonywać wiele ruchów ciała, nawet szybkich, impulsywnych,  a agresywna osoba może zaciskać pięści czy wymachiwać rękoma.

Każdy z nas rodzi się z jakimś wachlarzem umiejętności w tym zakresie, ale dzięki doświadczeniom, socjalizacji i wszelakim procesom uczenia się, rozwijamy zakres swoich kompetencji w zakresie komunikowania się. Istotną prawdą jest, że tak jak w przypadku innych umiejętności, mamy jakieś predyspozycje, skłonności wpływające na naszą skuteczność w tym zakresie. Jednak komunikacja, jak każda inna kompetencja, może być poddawana treningowi. Skuteczna komunikacja zachodzi między dwiema osobami wtedy, kiedy odbiorca rozumie informację tak, jak nadawca zamierzył. Aby efektywnie komunikować się, należy jasno wyjawiać swoje zamiary, poprzez dobieranie właściwych słów – wynika z tego jasność znaczeniowa.

„Kto mówi językiem niezrozumiałym dla nikogo poza nim, nie mówi w ogóle. Mówić, to mówić do kogoś.”

Hans Goerg Gadamer

Warto przyjrzeć się utrudnieniom tym najczęściej występującym w komunikacie:

•  różniące się pochodzenie społeczne, kulturowe, zawodowe, wiekowe itp.
•  stan emocjonalny nadawcy i odbiorcy
•  zakłócenia zewnętrzne np. hałas, zbyt duża grupa osób komunikujących się
•  nadmiar informacji w jednym komunikacie
•  wpływ na nadawanie i odbieranie komunikatu przekonań, wcześniejszych doświadczeń, itp.
• brak umiejętności i motywacji do przyjęcia lub zrozumienia perspektywy rozmówcy
•  zmęczenie, niewyspanie
•  brak spójności komunikatu

W komunikacji wyrażamy siebie na czterech poziomach:

• obserwacji
•  myśli
• uczuć
• potrzeb
  

W bezpośredniej komunikacji bardzo ważne jest, aby używać takich komunikatów, które nie są przez drugą osobę odbierane jako atak czy oskarżenie. Warto przyjrzeć się swoim sposobom komunikacji  – temu, jak kształtują naszą rzeczywistość i które jej elementy należy udoskonalić. Sposób, w jaki komunikujemy się wpływa na nasze relacje, życie prywatne i zawodowe. Wpływa na każdą ze sfer naszego życia. Właściwie nie ma obszaru niezwiązanego w jakimś stopniu z komunikowaniem się.

„Przyczyną szukania w kimś błędu jest zawsze własna niezaspokojona potrzeba. Inaczej mówiąc, jeśli odczuwam złość i zaczynam wypowiadać opinie na temat innych osób, mogę to potraktować jako wartościową wskazówkę pomagającą mi w identyfikacji własnych potrzeb .”

Marshall B. Rosenberg

Istnieją dwa rodzaje komunikatów: komunikat typu TY oraz komunikat typu JA.

Komunikat typu TY– skupia się na nieodpowiednich zachowaniach drugiej osoby, jest oskarżycielski, opiera się na ocenianie i etykiecie odbiorcy.
Np. „Jesteś egoistą, myślisz tylko o sobie. Jak zwykle mnie nie słuchasz i nie rozumiesz”, „Nigdy mnie nie słuchasz, ciągle krzyczysz jak wariat”.
Posługując się tego typu komunikatem zwykłe codzienne sprawy w szybkim tempie, mogą przerodzić w kłótnie i awantury.

Komunikat typu JA– mówi o reakcji, jaką w nas wywołało zachowanie drugiej osoby, o tym co nas boli i jakie są nasze uczucia. Np. „kiedy mówisz do mnie takim tonem, zaczynam się złościć”, zamiast: „Zawsze mnie denerwujesz!”.

Komunikat JA pozwala na wyrażenie odczuć i oczekiwań w stosunku do drugiej osoby. Taka wypowiedź nie jest odbierana jako raniąca i oceniająca. Problem jest dokładnie nazwany i wyjaśniony, dzięki czemu nie ma miejsca na domysły, z których często wychodzą nieporozumienia.  Komunikat taki jest nastawiony na rozwiązania, otwiera dyskusję, akcentuje jasno oczekiwanie nadawcy. Może on być używany zarówno w niejasnych sytuacjach konfliktowych, jak i przy okazji okazania zadowolenia.

Jak zbudować komunikat JA? Poniżej opiszę schemat krok po kroku.

1. FAKTY – Nazwij konkretne zachowanie drugiej osoby, fakt jaki miał miejsce
2. UCZUCIA – Opisz swoje uczucia (smutek, gniew, złość, frustracja itp.)
3. ODBIÓR – Opisz, jakie są konsekwencje tego zachowania dla ciebie, jak to odbierasz

 (co ci ono robi)?
4. OCZEKIWANIA – Opisz jakiego zachowania oczekujesz (twoje potrzeby)
5. Ewentualnie powiedz o sankcjach i konsekwencjach w przypadku braku zamiany zachowania.

KOMUNIKAT JA= FAKTY + UCZUCIA + ODBIÓR+ OCZEKIWANIA

Np. „Kiedy krzyczysz, budzi to we mnie złość, odbieram to jakbym była nieważna dla Ciebie. Oczekuję, że następnym razem o tym porozmawiamy ze spokojem”.

Dodatkowo ww.  4 punkty można opisać w inny sposób, posługując się prostą konstrukcją zdania:

„Czuję…” – wyrażenie swoich emocji
„Kiedy Ty…” – opis sytuacji oparty na faktach
„Mnie jest wtedy…” – ciężko, przykro, smutno
„Chcę…”  – oczekiwania na przyszłość
Posługując się komunikatem Ja, wyrażamy w sposób jasny i konkretny swoje uczucia oparte na faktach. Ponadto pokazujemy odbiorcy swój punkt odbierania, takiego faktu i określamy jasno swoje oczekiwanie na przyszłość. Jest to bezpieczna forma komunikacji, która nie ocenia i nie krytykuje odbiorcy.

Zachęcam do ćwiczenia komunikatu Ja w życiu codziennym. Z pewnością pomoże to uniknąć nie jednej kłótni. Ponadto ułatwi Twoje funkcjonowanie w różnych sferach. I wreszcie poprawi jakość Twojego życia.

I pamiętaj,

„Dwa monologi nie czynią dialogu”

Jeff Daly

Jeśli masz pytania, lub potrzebujesz pomocy, nie wiesz jak rozpocząć proces pozytywnej komunikacji, skontaktuj się ze mną.